Chế độ ăn hoàn hảo cho bệnh nhân gout: thực phẩm nào cần ăn và cần tránh
Ngày: 05/10/2020 lúc 15:32PM
Gout cũng được xếp vào một dạng viêm khớp, nó được biểu hiện bằng tình trạng viêm các khớp của cơ thể. Một khảo sát cho thấy căn bệnh này đang gây ảnh hưởng đến khoảng 8.3 triệu người Mỹ.
Những bệnh nhân mắc Gout thường có những cơn đau đột ngột với cường độ mạnh, kèm theo là đó là tình trạng sưng tấy ở các khớp viêm.
Tuy nhiên, căn bệnh này có thể được kiểm soát khi dùng thuốc kèm với chế độ ăn phù hợp và lối sống tích cực.
Bài viết này sẽ đưa đến cho bạn những tổng quan về chế độ ăn phù hợp nhất cho các bệnh nhân Gout, dựa trên các nghiên cứu khoa học quốc tế.
Gout là gì?
Như đã đề cập ở trên, gout là tình trạng viêm khớp bao gồm các triệu chứng như đau dữ dội, đột ngột kèm theo sưng tấy và viêm nhiễm ở các ổ khớp.
Gần một nửa các trường hợp mắc Gout xuất hiện các triệu chứng ở ngón chân cái, các trường hợp còn lại xuất hiện ở ngón tay, cổ tay, đầu gối và gót chân.
Các cơn gout xuất hiện kèm theo các triệu chứng cấp tính khi nồng độ acid uric trong máu tăng cao. Vậy acid uric là gì? Acid uric là sản phẩm thoái hóa của cơ thể trong quá trình tiêu hóa một số loại thức ăn.
Khi nồng độ acid uric trong máu quá cao, các tinh thể acid này sẽ lắng đọng ở các khớp và từ đó dẫn đến tình trạng sưng nề, viêm các khớp và những cơn đau với cường độ mạnh.
Những cơn gout cấp tính thường xuất hiện đột ngột vào ban đêm và kéo dài từ 3 đến 10 ngày.
Hầu hết cơ thể chúng ta không thể tự đào thải acid uric dư thừa triệt để, do đó tình trạng tăng acid uric máu kéo dài sẽ dẫn đến sự tích tụ, kết tinh và lắng đọng các tinh thể này ở khớp dẫn đến các triệu chứng Gout. Ngoài ra, sự tăng acid uric máu còn do gen di truyền quy định các enzym trong quá trình chuyển hóa của acid uric hoặc do chế độ ăn của người bệnh.
THỰC PHẨM ẢNH HƯỞNG NHƯ THẾ NÀO ĐẾN BỆNH GOUT?
Một số thực phẩm có khả năng làm tăng nồng độ acid uric trong máu từ đó dẫn đến tình trạng nặng thêm các triệu chứng ở các bệnh nhân Gout. Các thực phẩm được nhắc đến ở đây là các thực phẩm giàu purin (hợp chất tự nhiên có mặt trong tế bào động/thực vật với hàm lượng khác nhau). Acid uric chính là 1 sản phẩm thoái hóa không có lợi ích của purin sau quá trình chuyển hóa của cơ thể.
Với những người khỏe mạnh, việc đào thải acid uric thừa qua thận diễn ra bình thường và dễ dàng. Tuy nhiên, với các bệnh nhân Gout, việc này khó khăn hơn rất nhiều, thêm vào đó chế độ ăn chứa nhiều purin cũng làm gia tăng nguy cơ lắng đọng acid uric và sự xuất hiện các cơn Gout. Tuy nhiên, các nghiên cứu chỉ ra rằng, tránh ăn các thực phẩm giàu purin kết hợp với chế độ dùng thuốc hợp lý có thể ngăn ngừa các các cơn Gout.
Những thực phẩm có hàm lượng purin cao như: nội tạng động vật, thịt đỏ, hải sản, rượu hay bia, … đều có nguy cơ thúc đẩy tiến triển của cơn Gout. Tuy nhiên, các loại rau củ, mặc dù có hàm lượng purin cao lại, nhưng không gây ra nguy cơ xuất hiện các cơn Gout. Một điểm đáng lưu ý nữa đó là đường fructose và các loại đồ uống có đường cũng làm tăng nguy cơ tiến triển bệnh Gout và các những cơn Gout cấp mặc dù các loại thực phẩm này không giàu purin. Vậy cơ chế là gì? Thay vì cung cấp 1 lượng lớn acid uric cho cơ thế, các thực phẩm “ngọt” này làm cho vòng đời của tế bào diễn ra với tốc độ nhanh hơn, tế bào già hóa và chết đi, purin trong tế bào thoái hóa thành acid uric.
Một ví dụ cụ thể là trong 1 nghiên cứu với 125000 người tham gia đã chứng minh rằng những người tiêu thụ nhiều fructose nhất thì có nguy cơ tiến triển gout tăng đến 62%. Mặt khác, các nhà khoa học cũng chứng minh được rằng các sản phẩm sữa ít béo, các sản phẩm từ đậu nành và những nguồn bổ sung vitamin C có khả năng ngăn ngừa cơn gout bằng việc giảm thiểu nồng độ acid uric trong máu. Còn các thực phẩm sữa có hàm lượng chất béo cao thì không ảnh hưởng đến nồng độ của acid uric trong máu.
VẬY NHỮNG THỰC PHẨM NÀO BẠN CẦN TRÁNH?
Để tránh những cơn gout cấp ở những người đã mắc gout hay có nguy cơ cao, việc đầu tiên đó là tránh xa các thực phẩm giàu purin. Vậy những thực phẩm như thế nào là giàu purin? Đó là những loại thực phẩm chứa lượng purin nhiều hơn 200 mg trong 100 g thực phẩm đó. Thêm nữa, các thực phẩm giàu fructose cũng nên là nằm trong “danh sách đen” của bạn, cũng như các thực phẩm giàu purin những thực phẩm giàu fructose thường chứa từ 150 đến 200 mg trong 100 g thực phẩm toàn phần.
Dưới đây là một số thực phẩm chứa hàm lượng purin cao, cao trung bình và các thực phẩm chứa hàm lượng fructose lớn:
- Tất cả các nội tạng động vật: gồm có gan, thận, lách và não.
- Thịt của động vật hoang dã như gà lôi, thịt bê, thịt nai, …
- Cá: cá trích, cá hồi sông (trout), cá thu, cá ngừ, cá mòi, cá cơm, cá tuyết, …
- Hải sản khác: sò điệp, tôm, cua, trứng cá, …
- Đồ uống có đường: nước ép trái cây và các loại soda.
- Các thực phẩm nhiều đường khác: mật ong, mật hoa cây thùa và siro bắp có hàm lượng fructose cao.
- Men: các loại men dinh dưỡng, men bia và các loại men bổ sung khác.
Bên cạnh đó, bạn cũng nên hạn chế các sản phẩm tinh bột đã tinh chế như bánh mì trắng, bánh ngọt và bánh quy, tuy chúng không chứa hàm lượng purin hay fructose lớn nhưng lại ít chất dinh dưỡng và có khả năng gây tăng nồng độ acid uric trong máu.
NHỮNG BỆNH NHÂN GOUT NÊN SỬ DỤNG NHỮNG LOẠI THỰC PHẨM NÀO?
Tuy các bệnh nhân mắc Gout được khuyên nên thực hiện 1 chế độ ăn ít thực phẩm giàu purin, điều này có nghĩa loại thực phẩm họ ăn được rất hạn chế, tuy nhiên vẫn có rất nhiều thực phẩm chứa hàm lượng purin thấp nhưng vẫn giàu dinh dưỡng, những thực phẩm này chứa hàm lượng purin dưới 100 mg trong tổng 100 g thực phẩm.
Dưới đây là một số sản phẩm mà những bệnh nhân Gout có thể sử dụng được:
- Trái cây: đa số các loại trái cây nhìn chung đều tốt cho bệnh nhân mắc Gout, trong đó đặc biệt có cherry, loại quả này có khả năng ngăn ngừa các cơn gout cấp bằng việc làm giảm nồng độ acid uric trong máu và tình trạng viêm.
- Rau: các loại rau nói chung đều tốt, trong đó tốt nhất là các loại như: khoai tây, đậu Hà Lan, nấm, cà tím và các loại rau có màu xanh đậm
- Các loại hạt như đậu lăng, đậu nành và các loại đậu khác, ngoài ra có cả chế phẩm đậu nành như đậu phụ, …
- Ngũ cốc nguyên hạt: yến mạch, gạo lứt, lúa mạch, …
- Các sản phẩm sữa: các sản phẩm này đa số đều tốt cho sức khỏe bệnh nhân tuy nhiên sản phẩm có hàm lượng chất béo thấp có tác dụng tuyệt vời hơn cả.
- Trứng.
- Các loại đồ uống: cà phê, trà đen và trà xanh.
- Các loại thảo mộc và gia vị.
- Các loại dầu có nguồn gốc từ thực vật như dầu hạt cải, dầu hạt lanh, dầu dừa, dầu ô liu, …
Những thực phẩm bạn có thể ăn ở mức vừa phải:
Bên cạnh những thực phẩm như nội tạng động vật, các loại thịt động vật hoang dã hay các loại cá, hải sản kể trên, bạn vẫn có thể ăn một số thực phẩm có chất đạm ở mức vừa phải, tuy nhiên bạn nên giới hạn khoảng 115-170 g/tuần.
Những loại thực phẩm này có chứa hàm lượng purin trung bình, khoản từ 100 – 200 mg trong 100 g thực phẩm. Tuy nhiên, bạn cũng không nên sử dụng quá nhiều vì chúng cũng có khả năng thúc đẩy các cơn gout cấp.
- Các loại thịt: thịt gà, thịt bò, thịt lợn, thịt cừu, …
- Các loại cá khác: cá hồi (salmon) tươi hoặc đóng hộp đều chứa hàm lượng purin thấp hơn các loại cá khác.
Một chế độ ăn phù hợp sẽ có thể làm giảm được các triệu chứng đau, sưng nề và tránh được các nguy cơ tái phát trong tương lai.
Tôi có thể gợi ý cho bạn một thực đơn hoàn hảo cho bệnh nhân Gout trong 1 tuần như sau:
- Thứ Hai:
- Buổi sáng: Yến mạch + sữa chua Hy Lạp + khoảng 30 g quả mọng.
- Buổi trưa: Salad Quinoa + trứng luộc + rau xanh.
- Buổi tối: Mì ống nguyên cám + gà nướng + ớt chuông + rau chân vịt + phô mai feta ít béo.
- Thứ Ba:
- Buổi sáng: hỗn hợp sinh tố: ½ cup (75 g) việt quất + ½ cup (15 g) rau chân vịt + ¼ cup (59 ml) sữa chua Hy Lạp + ¼ cup (59 ml) sữa ít béo.
- Buổi trưa: bánh mỳ lát nguyên hạt ăn kèm trứng và salad.
- Buổi tối: Thịt gà đảo với ra củ ăn kèm gạo lứt.
- Thứ Tư:
- Buổi sáng: Yến mạch ủ qua đêm: 1/3 cup (27 g) yến mạch cán dẹt + ¼ cup (59 ml) sữa chua Hy Lạp + 1/3 cup (79 ml) sữa ít béo + 1 thìa canh (14 g) hạt chia + ¼ cup (30 g) quả mọng + ¼ thìa cà phê (1,2 ml) chiết xuất vanilla. Sau đó để qua đêm.
- Buổi trưa: đậu Garbanzo (đậu hồi) + rau xanh được cuốn lại bằng vỏ làm từ bột nguyên cám.
- Buổi tối: Cá hồi áp chảo ăn kèm măng tây và cà chua bi.
- Thứ Năm:
- Buổi sáng: hỗn hợp 2 thìa canh (28 g) hạt chia + 1 cup (240 ml) sữa chua Hy Lạp + ½ thìa cà phê (2,5 ml) chiết xuất vanilla + hoa quả sấy (tùy khẩu vị), để qua đêm.
- Buổi trưa: Cá hồi bỏ lò ăn kèm salad.
- Buổi tối: hạt Quinoa + rau chân vịt + cà tím + salad feta.
- Thứ Sáu:
- Buổi sáng: bánh mỳ nướng kiểu Pháp ăn kèm dâu tây.
- Buổi trưa: bánh mỳ lát nguyên hạt + trứng luộc + salad.
- Buổi tối: đậu phụ sốt với rau củ ăn kèm với gạo lứt.
- Thứ Bảy:
- Buổi sáng: Nấm + Bí ngòi.
- Buổi trưa: đậu phụ bỏ lò ăn với gạo lứt.
- Bữa tối: burger kẹp thịt gà tự làm ăn kèm salad tươi.
- Chủ Nhật:
- Bữa sáng: 2 quả trứng ốp + nấm + rau chân vịt.
- Bữa trưa: đậu Garbanzo (đậu hồi) + rau xanh cuốn bằng vỏ làm bằng bột nguyên cám.
- Bữa tối: Taco trứng đảo cùng rau chân vịt, ớt chuông với bánh ngô nguyên cám.
NHỮNG THAY ĐỔI TÍCH CỰC TRONG LỐI SỐNG MÀ BẠN CÓ THỂ THỬ:
Bên cạnh chế độ ăn thì một lối sống tích cực cũng có thể giúp bạn phòng tránh được nguy cơ mắc bệnh Gout và những cơn Gout cấp. Vậy lối sống tích cực này bao gồm những gì?
Giảm cân.
Nếu bạn đang mắc bệnh, một cơ thể thừa cân sẽ làm tăng nguy cơ xuất hiện các cơn Gout cấp. Vì sao? Thừa cân cũng là một trong những nguy cơ dẫn đến tình trạng kháng insulin từ đó dẫn việc mắc bệnh đái tháo đường typ 2 do nồng độ đường máu không được kiểm soát trong ngưỡng cho phép. Ngoài ra tình trạng kháng insulin cũng làm cho nồng độ acid uric trong máu cao.
Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng giảm cân có thể giúp cho tình trạng kháng insulin của cơ thể được cải thiện và giảm được nồng độ acid uric trong máu. Bên cạnh đó các nghiên cứu này cũng khuyến nghị không nên giảm cân cấp tốc bằng cách cắt giảm khẩu phần ăn quá mức vì tình trạng này sẽ dẫn đến sự gia tăng tần suất các cơn gout cấp tính.
Tập thể dục nhiều hơn.
Tập thể dục thường xuyên cũng là một các hiệu quả để tránh được các nguy cơ xuất hiện cơn gout cấp. Tập thể dục đều đặn không những giúp bạn duy trì được cân nặng hợp lý mà còn giữ nồng độ acid uric ở mức thấp.
Trong một cuộc khảo sát với 228 người đàn ông, các nhà khoa học nhận thấy rằng những người chạy nhiều hơn 8 km mỗi ngày có nguy cơ mắc Gout thấp hơn 50%, điều này cũng giúp giữ cân nặng ở mức hợp lý.
Uống đủ nước.
Uống nước đầy đủ cũng là một biện pháp làm giảm nguy cơ tái phát các cơn gout cấp. Uống nhiều nước sẽ giúp tăng đào thải acid uric theo đường nước tiểu.
Nếu bạn tập thể dục nhiều thì việc uống đủ nước càng trở nên quan trọng vì khi tập luyện bạn sẽ mất rất nhiều nước qua mồ hôi.
Hạn chế uống rượu.
Rượu cũng là 1 nguyên nhân phổ biến dẫn đến các cơn gout cấp do khi uống rượu, cơ thể ưu tiên đào thải rượu nên acid uric bị giảm đào thải và dẫn đến tình trạng lắng đọng và kết tinh chúng ở các khớp.
Một nghiên cứu trên 724 người đã chỉ ra rằng uống các loại rượu, bia sẽ làm tăng nguy cơ mắc các cơn gout cấp, sử dụng một đến hai loại đồ uống này trong một ngày có thể tăng nguy cơ xuất hiện gout lên 36% và hai đến bốn loại thì tỷ lệ tăng này là 51%.
Thử các loại thực phẩm bổ sung vitamin C.
Một số nghiên cứu chỉ ra rằng các thực phẩm bổ sung vitamin C có khả năng giúp tránh được các cơn gout do làm giảm nồng độ acid uric trong máu. Điều này được chứng minh là do vitamin C có khả năng giúp thân tăng đào thải acid uric hơn qua nước tiểu. Tuy nhiên, có một nghiên cứu khác lại chỉ ra rằng các thực phẩm bổ sung vitamin C không có hiệu quả trên các bệnh nhân gout.
LỜI KẾT:
Gout là một dạng viêm khớp bao gồm các cơn đau xuất hiện đột ngột kèm với sự sưng nề và viêm nhiễm ở các khớp.
May mắn rằng một chế độ sống lành mạnh sẽ làm giảm các triệu chứng của bệnh.
Các thực phẩm và đồ uống dẫn đến các cơn gout cấp bao gồm nội tạng động vật, thịt động vật hoang dã, một số loại cá, nước ép hoa quả, nước ngọt và rượu.
Các thực phẩm tốt cho sức khỏe là hoa quả, rau xanh, ngũ cốc nguyên hạt, các thực phẩm từ đậu nành và sản phẩm sữa ít béo có khả năng tránh được sự xuất hiện của các cơn gout cấp.
Những thay đổi tích cực về lối sống cũng làm giảm được các nguy cơ mắc bệnh và tái phát bệnh bao gồm; duy trì một cân nặng hợp lý, thường xuyên tập thể dục, uống đủ nước, uống ít đồ có cồn và bổ sung thêm các thực phẩm chứa vitamin C.