Trong bài viết này, Thái nhiên sẽ giới thiệu 5 loại thực phẩm mà một người mắc viêm khớp nên tránh.

Các dạng viêm khớp

Có nhiều loại viêm khớp khác nhau. Tất cả đều gây đau, sưng và cứng khớp. Dạng viêm khớp phổ biến nhất là viêm xương khớp. Ngoài ra, còn có một số dạng viêm khớp khác bao gồm:

• Viêm khớp dạng thấp (RA)
• Viêm khớp vảy nến
• Viêm khớp tự phát thiếu niên
• Bệnh Gout
• Lupus
• Viêm cột sống dính khớp

Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh (CDC), ở Hoa Kỳ có khoảng 23% người trưởng thành mắc một dạng viêm khớp.

Chế độ ăn uống nào có thể giúp ích cho bệnh viêm khớp?

Chế độ ăn uống hợp lý có thể giúp:

• Giảm tình trạng viêm trong cơ thể
• Duy trì cân nặng vừa phải
• Thúc đẩy sức khỏe mô và chữa lành vết thương
• Tránh các loại thực phẩm kích thích tình trạng viêm

Thông thường, triệu chứng viêm bảo vệ cơ thể khỏi tổn thương bằng cách chống lại vi khuẩn và hỗ trợ chữa lành vết thương. Tuy nhiên, khi tình trạng viêm kéo dài quá lâu, các triệu chứng mạn tính có thể phát triển.

Vậy chế độ ăn có tác động gì đến mức độ viêm? Một số thực phẩm có tác dụng gây viêm, một số thực phẩm khác lại có tác dụng chống viêm. Theo Hiệp hội Khớp học (Arthritis Foundation), nhiều nghiên cứu cho thấy thực phẩm có tác dụng chống viêm có thể làm giảm đau và giảm sự tiến triển của bệnh viêm khớp.

Trọng lượng cơ thể của một người cũng ảnh hưởng đến mức độ viêm. Tế bào mỡ tạo ra cytokine. Đây là tế bào miễn dịch làm tăng tình trạng viêm. Do đó, một người có thể áp dụng chế độ ăn kiêng để duy trì cân nặng vừa phải, điều này có thể giúp giảm viêm và giảm áp lực lên các khớp.

Cuối cùng, có nhiều loại thực phẩm gây kích thích tình trạng viêm ở một số dạng viêm khớp. Ví dụ, thực phẩm chứa nhiều purin có thể góp phần gây ra cơn gout.

Các thực phẩm cần tránh

Chất béo gây viêm

Một số loại chất béo làm tăng tình trạng viêm trong cơ thể. Theo Hiệp hội Khớp học (Arthritis Foundation), một người bị viêm khớp nên hạn chế:

• Acid béo Omega 6: Acid béo Omega 6 bao gồm các loại dầu, chẳng hạn như ngô, cây rum, hướng dương và dầu thực vật. Nếu sử dụng ở mức độ vừa phải, acid béo omega 6 không có hại. Điều đáng lo ngại là nhiều người ở Mỹ đang tiêu thụ một lượng lớn acid béo Omega 6.
• Chất béo bão hòa: Loại chất béo này có thể tìm thấy trong thịt, bơ và pho mát. Một ngày, chúng ta chỉ nên tiêu thụ lượng chất béo bão hòa ít hơn 10% tổng lượng calo nạp vào cơ thể.
• Chất béo chuyển hóa: Loại chất béo này có hại cho sức khỏe con người vì nó làm giảm cholesterol “tốt”, tăng cholesterol “xấu” và tăng mức độ viêm. Trong vài năm qua, các nhà sản xuất đã loại bỏ chất béo chuyển hóa ra khỏi hầu hết các loại thực phẩm chế biến sẵn. Tuy nhiên, hãy kiểm tra bảng thông tin dinh dưỡng để chắc chắn về điều đó.

Đường

Một nghiên cứu trên Tạp chí Nutrients chỉ ra rằng những người thường xuyên uống soda có đường có nguy cơ cao mắc bệnh RA. Harvard Health lưu ý rằng tiêu thụ quá nhiều đường cũng làm tăng nguy cơ tử vong vì bệnh tim. Nó cũng có thể dẫn đến béo phì, viêm nhiễm và các bệnh mãn tính khác.

Nhiều sản phẩm có chứa thêm đường. Hãy luôn kiểm tra nhãn thực phẩm trên ngũ cốc ăn sáng, nước sốt và nước ngọt vì chúng có thể chứa một lượng đường bổ sung đáng ngạc nhiên.

Sản phẩm glycosyl hóa không cần enzyme (AGEs)

AGEs là các hợp chất gây viêm tích tụ trong các mô, đặc biệt là với những người già. Một bài báo trên tạp chí Patient Education giải thích rằng những người mắc các bệnh như tiểu đường và RA thường có mức độ AGE tăng. Vì vậy, giảm mức độ AGE có thể giúp giảm viêm.

Chất béo và đường đều làm tăng mức độ AGE trong cơ thể. Một số phương pháp chế biến thực phẩm và nấu nướng ở nhiệt độ cao cũng làm tăng mức độ AGE trong thực phẩm.

Rau Nightshade

Rau Nightshade là một loại rau có chứa hợp chất solanin. Các nghiên cứu không chứng thực rằng các loại rau Nightshade có thể gây ra cơn đau viêm khớp. Tuy nhiên, Ủy ban trách nhiệm y khoa Hoa Kỳ (Physicians committee for responsible medicine) chỉ ra rằng ở một số người, loại bỏ chúng khỏi chế độ ăn uống giúp cải thiện các triệu chứng viêm khớp.

Các loại rau Nightshade bao gồm:

• Cà chua
• Ớt chuông
• Ớt
• Cà tím
• Khoai tây

Hiệp hội Khớp học (Arthritis Foundation) khuyên những người nghi ngờ nightshades có thể làm trầm trọng thêm các triệu chứng viêm khớp. Vì vậy, hãy loại bỏ chúng khỏi chế độ ăn uống trong khoảng một vài tuần, sau đó thêm chúng vào lại cùng một lúc.

Ghi nhật ký sử dụng thực phẩm có thể giúp một người theo dõi phản ứng của cơ thể đối với một loại thực phẩm nhất định.

Thực phẩm giàu purin

Đối với những người bị bệnh gout, bác sĩ có thể tư vấn chế độ ăn ít purin kết hợp với sử dụng thuốc.

Purin là chất có trong thực phẩm mà sau khi vào cơ thể sẽ chuyển hóa thành acid uric. Acid uric có thể tích tụ trong máu, gây ra cơn gout. Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh (CDC), các loại thực phẩm sau đây chứa nhiều purin:

• Thịt đỏ
• Thịt nội tạng, chẳng hạn như gan
• Bia và rượu khác
• Thịt đã qua xử lí gia vị như giăm bông, thịt xông khói hoặc thịt nguội
• Một số hải sản, chẳng hạn như trai và sò điệp

Tuy nhiên, một đánh giá năm 2018 đã chỉ ra rằng một số loại rau giàu purin, chẳng hạn như súp lơ, nấm và đậu, không liên quan đến nguy cơ bệnh gout.

Những thực phẩm nên ăn

Tiêu thụ các loại thực phẩm sau đây có thể có lợi cho những người bị viêm khớp.

Chất béo chống viêm

Theo danh sách của Hiệp hội Khớp học (Arthritis Foundation), sau đây là những loại chất béo có thể làm giảm tình trạng viêm:

• Chất béo không bão hòa: Chất béo không bão hòa bao gồm dầu ô liu, dầu bơ và dầu từ các loại quả hạch và hạt. Dầu ô liu nguyên chất có chứa hợp chất oleocanthal, có đặc tính chống viêm tương tự như ibuprofen.
• Acid béo omega-3: Cá có dầu, chẳng hạn như cá hồi, cá mòi và cá trích, chứa acid béo omega-3. Các nhà nghiên cứu về bệnh viêm khớp khuyên bạn nên ăn ít nhất 2 khẩu phần cá có dầu mỗi tuần. Ngoài ra, chúng ta có thể bổ sung thêm dầu cá. Các nghiên cứu cho thấy dùng 600mg – 1000mg dầu cá mỗi ngày có thể làm dịu tình trạng cứng khớp, sưng và đau khớp. Những người ăn chay và thuần chay có thể bổ sung acid béo omega-3 từ quả óc chó hoặc dầu óc chó.
• Dầu dừa: Loại dầu này cũng có thể mang đến lợi ích cho bệnh viêm khớp. Các nghiên cứu trên động vật cho thấy mặc dù dầu dừa là một chất béo bão hòa, nhưng nó có đặc tính chống viêm. Các nhà nghiên cứu cần thực hiện thêm nhiều nghiên cứu điều chỉnh để xác nhận lợi ích này trên người.

Hoa quả và rau

Theo Ủy ban trách nhiệm y khoa Hoa Kỳ (Physicians committee for responsible medicine), một số nghiên cứu chỉ ra rằng chế độ ăn thực vật có thể làm giảm các triệu chứng RA. Hiệp hội Khớp học (Arthritis Foundation) đưa ra các loại trái cây và rau quả đặc biệt hữu ích cho những người bị viêm khớp:

• Hành tây, tỏi và tỏi tây: Tất cả chúng đều chứa hợp chất chống viêm quercetin. Ngoài ra, chúng cũng chứa các hợp chất lưu huỳnh có thể làm giảm tổn thương sụn.
• Khoai lang, bí và cà rốt: Các loại rau có màu cam và đỏ chứa carotenoid, là chất chống oxy hóa. Một số nghiên cứu nghiên cứu về mối liên quan giữa carotenoid với khả năng làm giảm nguy cơ phát triển RA. Tuy nhiên, vấn đề này chưa có kết luận.
• Rau lá xanh: Các loại rau như bắp cải, bông cải xanh, cải Thụy Sĩ và rau bina có chứa canxi, rất cần thiết cho sự phát triển của xương. Ngoài ra, chúng cũng chứa chất chống oxy hóa.
• Trái cây họ cam quýt, dâu tây và kiwi: Tờ thông tin của Viện Y tế Quốc gia (NIH) về vitamin C chỉ ra rằng thực phẩm có lượng vitamin C cao giúp bảo vệ xương và sụn.

Chế độ ăn uống giúp chống viêm

Tuân theo một chế độ ăn uống chống viêm có thể giúp một người khỏe mạnh và tránh các triệu chứng của viêm. Một trong những chế độ ăn kiêng chống viêm được nghiên cứu nhiều nhất là chế độ ăn Địa Trung Hải .

Chế độ ăn Địa Trung Hải tập trung vào các loại thực phẩm sau:

• Dầu ô liu
• Ngũ cốc nguyên hạt, trái cây và rau
• Thịt nạc, trứng và cá
• Các loại quả hạch và hạt

Chế độ ăn này cũng bao gồm một lượng vừa phải các sản phẩm từ sữa và hạn chế đường, rượu và thịt đỏ.

Hiệp hội Khớp học (Arthritis Foundation) lưu ý rằng chế độ ăn uống Địa Trung Hải có thể làm giảm tình trạng viêm, đau ở những người bị viêm xương khớp và bảo vệ cơ thể chống lại nguy cơ gãy xương.

Một số người theo chế độ ăn Địa Trung Hải cũng có thể giảm cân mà không cần tính lượng calo hoặc hạn chế khẩu phần ăn vì chế độ ăn này chủ yếu là thực vật.

Một nghiên cứu quy mô lớn trên dân số năm 2018 cho thấy những người đàn ông theo chế độ ăn Địa Trung Hải có nguy cơ phát triển RA thấp hơn. Một nghiên cứu khác cho thấy các chất chống oxy hóa trong chế độ ăn Địa Trung Hải có thể làm giảm cơn đau cho những người bị RA.

Các mẹo khác để kiểm soát bệnh viêm khớp

Các mẹo khác có thể giúp bạn kiểm soát bệnh viêm khớp bao gồm:

Tập thể dục cường độ thấp: Loại hoạt động này giúp một người duy trì hoạt động mà không làm tổn hại đến các khớp. Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh (CDC) khuyên bạn nên đi bộ, bơi lội, hoặc đi xe đạp.

Phương pháp nấu ăn: Có một số phương pháp nấu nướng có thể bảo toàn hoặc giải phóng nhiều chất dinh dưỡng từ thực phẩm hơn những phương pháp khác. Hấp thay vì luộc và chiên nhẹ trong dầu sẽ lành mạnh hơn chiên ngập dầu. Nó có thể giúp các chất dinh dưỡng hấp thu dễ dàng hơn. Hấp một lượng chất lỏng nhỏ trong lò vi sóng thời gian ngắn cũng giữ được hàm lượng chất dinh dưỡng.

Tiếp xúc với ánh nắng mặt trời: Vitamin D rất cần thiết cho sự phát triển của xương. Theo Hiệp hội Khớp học (Arthritis Foundation), nó giúp cơ thể hấp thu canxi. Mặc dù một số nguồn thực phẩm có chứa vitamin D nhưng cách dễ nhất để có đủ vitamin D là dành một chút thời gian dưới ánh nắng mặt trời.

Kết luận

Các thực phẩm làm tăng tình trạng viêm, chẳng hạn như đường và chất béo bão hòa, có thể làm trầm trọng thêm các triệu chứng viêm khớp. Một số người cũng nhận thấy rằng thực phẩm chứa nhiều purin và rau nightshade có thể gây bùng phát bệnh viêm khớp.

Để xác định các yếu tố kích thích, một người có thể thử loại trừ các thực phẩm bị nghi ngờ trong vài tuần, sau đó thêm vào lại từng loại một.

Thực phẩm chống viêm có thể giúp người bị viêm khớp kiểm soát các triệu chứng. Chúng bao gồm các loại thực phẩm có nguồn gốc thực vật, chẳng hạn như trái cây, rau, ngũ cốc nguyên hạt và chất béo chống viêm.

Khi một ai đó bị viêm khớp và đang vật lộn để tìm ra kế hoạch ăn uống tốt nhất có thể, hãy tham khảo ý kiến của chuyên gia dinh dưỡng.

Nguồn: Medical news Today

Tài liệu tham khảo từ các nghiên cứu trên thế giới:

https://www.hhs.gov/fitness/eat-healthy/dietary-guidelines-for-americans/index.html

https://www.health.harvard.edu/heart-health/the-sweet-danger-of-sugar

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7284442/

https://www.pcrm.org/health-topics/arthritis

http://apjcn.nhri.org.tw/server/APJCN/27/6/1344.pdf

https://www.naturalmedicinejournal.com/journal/2012-02/astaxanthin-review-literature

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6085628/

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5827298/