Tuyến tiền đình là gì?

Tiền đình là một trong hai bộ phận chính của tai trong, nằm phía sau ốc tai và là một hệ thống quan trọng trong hệ thần kinh. Cấu tạo của tuyến tiền đình khá phức tạp, trong đó gồm có 2 phần chính: ống bán khuyên và tiền đình thực sự (gồm soan nang và cầu nang).

Chức năng chính của tuyến tiền đình là thu nhận các thông tin về vị trí và sự chuyển động của cơ thể trong không gian, từ đó giúp con người giữ được thăng bằng và cảm nhận được tư thế, vị trí của đầu, mình, chân tay.

Rối loạn tiền đình là gì?

Sự kết nối giữa tai trong và não bộ giúp con người có thể giữ thăng bằng khi di chuyển hoặc thay đổi tư thế. Một căn bệnh hay chấn thương nào đó làm tổn thương hệ thống này sẽ gây ra chứng rối loạn tiền đình. Điều này khiến cho tuyến tiền đình mất đi khả năng giữ thăng bằng cho cơ thể, người bệnh sẽ bắt đầu gặp các triệu chứng rõ ràng như: chóng mặt, mất thăng bằng, hoa mắt, ù tai, buồn nôn,... Các triệu chứng này sẽ liên tục xuất hiện và gây ra ảnh hưởng lớn đến cuộc sống sinh hoạt hằng ngày của người bệnh. 

Đối tượng có nguy cơ cao mắc rối loạn tiền đình

Bệnh thường gặp ở người cao tuổi nhưng ngày càng có xu hướng trẻ hoá và xuất hiện ở hầu hết các lứa tuổi. Nếu không xác định và điều trị kịp thời, bệnh sẽ để lại rất nhiều các ảnh hưởng tiêu cực đến chất lượng cuộc sống của người bệnh. Những đối tượng có nguy cơ cao mắc rối loạn tiền đình là:

• Người lớn tuổi: Theo kết quả của một cuộc nghiên cứu dịch tễ học ở Mỹ, ước tính có khoảng 35% người từ 40 tuổi trở lên mắc chứng rối loạn tiền đình. Ở Việt Nam, tình trạng này cũng diễn ra tương tự. Người càng lớn tuổi càng dễ gặp các triệu chứng hoa mắt, chóng mặt, mất thăng bằng.

• Người làm việc trong môi trường ồn ào, căng thẳng: Thực tế đã cho thấy rối loạn tiền đình xuất hiện rất nhiều ở những người làm việc trong môi trường ồn ào như học sinh, sinh viên, công sở,... Nguyên nhân chính là do stress khiến cơ thể sản sinh một lượng lớn hormone cortisol, gây ra một loạt các bệnh như cao huyết áp, tiểu đường, tim mạch,… làm tổn thương hệ thống thần kinh. Bên cạnh đó, những người này cũng thường xuyên ngồi, ít vận động dẫn đến tắc nghẽn mạch máu, rối loạn tuần hoàn và gây thiếu máu não. 

• Phụ nữ mang thai: Yếu tố tâm sinh lý thay đổi, lo lắng, mệt mỏi là nguyên nhân khiến cho  phụ nữ mang thai có nguy cơ cao mắc chứng rối loạn tiền đình.

Các chứng rối loạn tiền đình thường gặp

Chóng mặt tư thế lành tính (BPPV)

Bệnh nhân gặp tình trạng quay vòng hay lắc lư, xảy ra khi các tinh thể canxi nhỏ trong tai di chuyển bất thường đến một khu vực khác. Khi đó, tai trong của bạn báo tín hiệu cho não rằng cơ thể đang di chuyển, trong khi thực sự thì không.

Chóng mặt tư thế lành tính gây ra các cơn chóng mặt từ nhẹ đến dữ dội. Bệnh gây khó chịu và ảnh hưởng rất nhiều đến người bệnh tuy nhiên ít khi xuất hiện các triệu chứng gây nguy hiểm. 

Thông thường, bệnh có thể tự khỏi trong vài tuần đến vài tháng hoặc được điều trị bằng tái định vị Canalith và phẫu thuật.

Viêm mê cung

Viêm mê cung là một bệnh nhiễm trùng tai trong, xảy ra khi một cấu trúc mỏng manh sâu bên trong tai - được gọi là mê cung bị viêm. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến sự cân bằng và thính giác của bạn mà còn gây đau tai, tăng áp lực cho tai, mủ hoặc chất lỏng chảy ra từ tai, buồn nôn và sốt cao.

Nếu viêm mê cung do nhiễm vi khuẩn, bạn có thể cần dùng thuốc kháng sinh. Bác sĩ cũng có thể kê steroid để giảm viêm hoặc thuốc chống nôn để giảm nôn và chóng mặt.

Viêm dây thần kinh tiền đình

Có nhiều nguyên nhân gây ra viêm dây thần kinh tiền đình: nhiễm virus, vi khuẩn,... Thậm chí cơ thể bị nhiễm virus ở một bộ phận khác như bệnh thủy đậu hay sởi cũng có thể ảnh hưởng đến dây thần kinh

Các triệu chứng phổ biến nhất của bệnh là: chóng mặt đột ngột kèm theo buồn nôn, nôn mửa và đi lại khó khăn. Để điều trị bệnh này, bác sĩ thường chỉ định dùng thuốc diệt virus, vi khuẩn gây bệnh. 

Rối loạn thính lực (bệnh Meniere)

Những người mắc chứng rối loạn này có những cơn chóng mặt đột ngột, ù tai (âm thanh như ù tai, vo ve hoặc gầm rú trong tai), giảm thính lực. Điều này có thể do có quá nhiều chất lỏng nằm ở tai trong, do virus, dị ứng hoặc phản ứng tự miễn dịch. Tình trạng mất thính lực trở nên tồi tệ hơn theo thời gian và có thể kéo dài vĩnh viễn trong một số trường hợp.

Sử dụng thuốc và thay đổi lối sống có thể giúp giảm nguy cơ bệnh (cắt giảm muối, caffeine và rượu). Trong một số ít trường hợp, bệnh nhân cần được phẫu thuật để giảm các triệu chứng.

Rò ống nội bạch huyết (Perilymphatic Fistula-PLF)

Là tình trạng xuất hiện vết rách hay khiếm khuyết giữa tai giữa và tai trong chứa đầy dịch, có thể gây chóng mặt và mất thính lực. PLF có thể là bẩm sinh hoặc do chấn thương đầu, áp lực cao trong tai.

Bệnh nhân cần phẫu thuật để lấp kín lỗ rò, có thể dùng mô lấy từ phần ngoài của tai.

Các rối loạn tiền đình khác 

U dây thần kinh thính giác 

Đây không phải là bệnh ung thư mà là một khối u phát triển chậm ở tai trong. Khối u này chèn ép các dây thần kinh kiểm soát thính giác từ đó dẫn đến giảm thính lực, ù tai, chóng mặt. Một số trường hợp khác, khối u này có thể chèn ép vào dây thần kinh mặt và khiến mặt bị  tê liệt.

Bạn có thể điều trị bệnh này bằng cách phẫu thuật cắt bỏ khối u trực tiếp.

Chất độc với tai

Một số loại thuốc hoặc hóa chất có thể làm tổn thương, hỏng tai trong, ảnh hưởng đến dây thần kinh kết nối tai trong với não, thậm chí gây mất thính giác. Chính điều này dẫn đến vấn đề rối loạn tiền đình của bạn. Ngừng dùng thuốc hay tránh xa các hóa chất độc hại có thể khiến tình trạng bệnh trở nên tốt hơn.

Cống tiền đình giãn rộng (EVA)

Ống xương nhỏ dẫn  từ tai trong đến bên trong hộp sọ được gọi là cống tiền đình. Cống tiền đình lớn hơn mức bình thường khiến bạn bị rối loạn tiền đình và có thể gây mất thính giác. Nguyên nhân của EVA không rõ ràng, nhưng chúng có liên quan đến một số gen nhất định trong di truyền.

Đau nửa đầu do tiền đình 

Đau nửa đầu do tiền đình chỉ kéo dài vài giây hoặc vài phút nhưng cũng có thể là  vài ngày. Triệu chứng của bệnh là các cơn đau đầu dữ dội, chóng mặt, nhạy cảm với ánh sáng hoặc âm thanh, giảm thính lực và ù tai.

Nếu bạn thường xuyên bị đau nửa đầu tiền đình, bác sĩ có thể kê một số loại thuốc  chống trầm cảm và thuốc chẹn kênh canxi (làm giãn mạch máu),...

Hội chứng Mal de debarquement (ảo giác chuyển động)

Não bộ cần phải thích nghi khi bạn thay đổi cách thức hoặc phương tiện di chuyển (như đi tàu, thuyền, máy bay…). Trong trường hợp não bộ không đáp ứng kịp thời, bạn có thể cảm thấy chóng mặt, mất thăng bằng, cảm giác đung đưa hay lắc lư, ngay cả khi đã ngừng di chuyển. Điều này cho biết chức năng tiền đình của bạn đang bị rối loạn. Tình trạng đó thường thuyên giảm trong vài giờ nhưng đôi khi các triệu chứng có thể tồn tại trong nhiều tuần hoặc thậm chí nhiều năm.

Tóm lại

Trên đây là những thông tin về chứng rối loạn tiền đình. Bạn nên tạo cho mình một thói quen ăn uống sinh hoạt lành mạnh kết hợp với các bài tập luyện phù hợp để ngăn ngừa bệnh một cách an toàn và hiệu quả nhất.

Nguồn: WebMD

Tài liệu tham khảo từ các nghiên cứu trên thế giới: