Chóng mặt, buồn nôn: Nguyên nhân và cách khắc phục
Ngày: 29/10/2021 lúc 22:46PM
Chóng mặt, buồn nôn là những triệu chứng không đặc hiệu, có thể do rất nhiều nguyên nhân tiềm ẩn, bao gồm những vấn đề thường gặp như lo âu, say tàu xe… hay nghiêm trọng như tổn thương nội tạng hoặc não.
Tổng quan
Mỗi người chúng ta đều đã từng bị đau đầu, chóng mặt, buồn nôn… ít nhất một lần trong đời. Phần lớn trường hợp, những dấu hiệu trên có thể tự biến mất mà không cần đến sự can thiệp y tế. Tuy nhiên, trong vài tình huống hy hữu, chóng mặt buồn nôn có thể là “báo động đỏ” từ cơ thể.
Vậy, bạn có biết nguyên nhân gây nên triệu chứng này? Làm thế nào để đối phó với những dấu hiệu đó ? Hãy cùng nhau tìm hiểu nguyên nhân, một số biện pháp khắc phục và thời điểm cần gặp bác sĩ qua bài viết này nhé!
Nguyên nhân
Nguyên nhân có thể gây ra chóng mặt và buồn nôn bao gồm:
1. Lo lắng và các vấn đề sức khỏe tâm thần khác
Lo lắng quá mức có nguy cơ cao gây kích thích dạ dày, khiến bạn cảm thấy buồn nôn. Một số người còn cảm thấy chóng mặt, bối rối và có những suy nghĩ vượt ngoài tầm kiểm soát.
Sự lo âu này thường có xu hướng xuất hiện bởi tình trạng căng thẳng trước một sự việc cụ thể, như một bài kiểm tra quan trọng hay một tình huống khó khăn mà bạn phải vượt qua. Khi vấn đề gây căng thẳng được giải quyết, sự lo âu cũng biến mất.
Lo lắng gây chóng mặt, buồn nôn và có thể tạo thành một vòng tuần hoàn. Bạn cảm thấy lo lắng, sau đó bắt đầu cảm thấy chóng mặt, nôn mửa. Tiếp đến, bạn lại lo lắng về nguyên nhân gây nôn mửa đó.
Một số yếu tố sức khỏe tinh thần khác cũng có thể đóng một vai trò xúc tác dẫn đến triệu chứng này. Ví dụ như, nếu bạn vô cùng ác cảm với một loại thực phẩm bất kỳ, khi tiếp xúc với nó, bạn sẽ có xu hướng buồn nôn và chóng mặt.
Mặt khác, theo nhiều nhà nghiên cứu, trầm cảm cũng góp phần làm trầm trọng các vấn đề dạ dày cấp và mãn tính.
2. Vấn đề về dạ dày
Nhiễm trùng dạ dày gây buồn nôn và nôn. Tình trạng nhiễm trùng này thường dẫn đến viêm dạ dày ruột.Viêm dạ dày ruột có nhiều mức độ từ nhẹ đến nặng. Nguyên nhân chủ yếu là do:
Virus: như norovirus và rotavirus
Vi khuẩn: như E. coli và Salmonella
Trong vài trường hợp hy hữu, viêm dạ dày ruột có nguy cơ đe dọa trực tiếp đến tính mạng của người bệnh, đặc biệt đối với những đối tượng như:
Trẻ sơ sinh
Người cao tuổi
Người dễ bị mất nước
Nôn quá mức sẽ khiến bạn chóng mặt, đặc biệt khi lượng dịch trong cơ thể hao hụt quá nhiều. Một số người cũng cảm thấy chóng mặt và buồn nôn xảy ra cùng một lúc.
3. Bệnh tiểu đường
Bệnh tiểu đường khiến cơ thể khó chuyển hóa glucose, gây ra tình trạng lượng đường trong máu tăng cao. Những người mắc bệnh tiểu đường có thể bị nôn, buồn nôn hoặc cảm thấy chóng mặt khi lượng đường trong máu quá cao hoặc quá thấp.
Trong một số trường hợp, bệnh tiểu đường gây ra tình trạng đe dọa tính mạng là nhiễm toan ceton. Các triệu chứng của nhiễm toan ceton bao gồm:
Đau bụng
Da bị khô, đỏ bừng
Cảm giác khát và đi tiểu thường xuyên
Hoang mang
Hơi thở hay nước tiểu có mùi trái cây
4. Các vấn đề về tai trong
Tai trong có vai trò điều chỉnh thăng bằng của cơ thể. Các vấn đề về tai trong bao gồm viêm, nhiễm trùng và chấn thương vật lý có thể dẫn đến chóng mặt. Bạn có thể cảm thấy bản thân di chuyển bất thường trong không gian hoặc quay vòng dù thực tế cơ thể vẫn đang đứng yên. Một số người cũng có thể bị buồn nôn do chóng mặt.
Các vấn đề về tai trong có thể tiến triển chậm theo thời gian hoặc xảy ra đột ngột. Trường hợp đột ngột đó gọi là hội chứng tiền đình cấp tính.
Theo thống kê, khoảng 4% những người bị đột quỵ thiếu máu cục bộ có triệu chứng tiền đình cấp tính. Nếu gặp một cơn chóng mặt đột ngột, dữ dội, cản trở khả năng hoạt động bình thường, bạn nên mau chóng đến bệnh viện để chẩn đoán và điều trị kịp thời.
5. Các vấn đề về gan
Gan hoạt động như một hệ thống giải độc của cơ thể. Khi gan không hoạt động bình thường, bạn có thể cảm thấy chóng mặt và buồn nôn. Các vấn đề về gan cũng gây ra nước tiểu sẫm màu, đau dữ dội ở phần trên bên phải của cơ thể, vàng da và mắt.
Đôi khi, sỏi mật có thể làm tắc ống mật và gây ra các vấn đề về gan. Nếu cơ thể đào thải tốt sỏi mật, các triệu chứng sẽ tự biến mất. Nếu sỏi mật không được điều trị kịp thời, các triệu chứng có xu hướng ngày càng dữ dội hơn. Bạn cần trao đổi thường xuyên về vấn đề sức khỏe gan với bác sĩ.
6. Vấn đề sức khỏe thần kinh
Các vấn đề xảy ra trong não có thể gây ra các triệu chứng buồn nôn, nôn mửa, chóng mặt và một loạt các triệu chứng khác.
Nhiễm trùng, u nang, chấn thương, đột quỵ, xuất huyết hoặc khối u đều có thể ảnh hưởng đến các bộ phận khác nhau của não. Những người bị chóng mặt sau tai nạn xe hơi hoặc các chấn thương ở đầu nên đi khám kịp thời.
7. Chứng đau nửa đầu
Nhiều người có dấu hiệu thay đổi thị lực và nhận thức ngay trước khi cảm giác đau nhức nửa đầu diễn ra. Ngoài ra, đây cũng là nguyên nhân phổ biến gây chóng mặt, nôn mửa và nhạy cảm với ánh sáng.
8. Say tàu xe
Di chuyển trên các phương tiện giao thông như xe hơi, tàu thuyền hoặc tàu hỏa, máy bay rất dễ khiến cơ thể mất cân bằng, dẫn đến cảm giác chóng mặt, buồn nôn. Đối với một vài người, các triệu chứng say tàu xe còn gây đau đầu và nôn mửa. Tuy nhiên, những dấu hiệu trên sẽ nhanh chóng biến mất sau khi bạn đứng vững trên mặt đất và ổn định lại tinh thần.
9. Hội chứng nôn mửa theo chu kỳ
Những cơn chóng mặt và nôn thường xuyên có thể phát sinh do hội chứng nôn mửa theo chu kỳ (CVS) - một tình trạng sức khỏe hiếm gặp. Đôi khi hội chứng nôn mửa theo chu kỳ có thể cải thiện khi thay đổi chế độ ăn uống. Thực tế hiện nay các chuyên gia vẫn chưa tìm ra nguyên nhân của tình trạng này.
Mặc dù không có phương pháp điều trị tiêu chuẩn nào cho CVS, nhưng các loại thuốc điều trị buồn nôn, đau nửa đầu, trào ngược dạ dày có thể giúp giảm bớt một số triệu chứng.
10. Rượu, ma túy
Một số loại thuốc và chất gây nghiện, có nguy cơ gây tác dụng phụ là buồn nôn, chóng mặt. Các triệu chứng này sẽ thường xuyên xuất hiện nếu bạn lạm dụng thuốc.
Bên cạnh đó, say rượu cũng dễ kéo theo một loạt triệu chứng bao gồm:
Chóng mặt buồn nôn
Nôn
Tâm trí mơ hồ
Nhức nửa đầu
11. Ngộ độc
Chóng mặt và nôn mửa đột ngột, không rõ nguyên nhân đôi khi có thể do ngộ độc.
Ngộ độc có nguy cơ xảy ra khi một người ở trong các khu vực bị ô nhiễm, hít phải các chất độc tiềm tàng, tiếp xúc với bức xạ, tiêu thụ thực phẩm hay nước đã bị ô nhiễm.
12. Tổn thương nội tạng
Suy yếu chức năng nội tạng, nhiễm trùng hoặc chấn thương vật lý ở những cơ quan này có thể gây nên những cơn đau dữ dội cùng các triệu chứng khó chịu như:
Buồn nôn và nôn
Chóng mặt
Thủng ruột, đau ruột thừa hoặc tổn thương tuyến tụy cũng gây ra những dấu hiệu tương tự.
13. Mang thai
Hormone tăng lên trong thai kỳ có thể gây chóng mặt và nôn mửa, đặc biệt trong ba tháng đầu. Một số biện pháp có thể giúp hạn chế triệu chứng này như:
Tránh một số loại thực phẩm có mùi tanh như hải sản
Nghỉ ngơi nhiều
Uống nhiều nước
Không để bụng rỗng quá lâu
14. Đột quỵ
Các chuyên gia đánh giá rằng, đột quỵ là một trường hợp khẩn cấp đe dọa đến tính mạng con người, hầu hết xảy ra bởi sự xuất hiện của huyết khối trong não. Một mạch máu não bị vỡ cũng có thể gây ra đột quỵ, xuất huyết.
Tuy nhiên, những người bị đột quỵ thường gặp phải nhiều triệu chứng khác nhau nên khi có cảm giác chóng mặt, buồn nôn xuất hiện không đồng nghĩa với việc bạn bị đột quỵ.
Các biện pháp khắc phục tại nhà
Không phải tất cả các biện pháp điều trị tại nhà đều có tác dụng đối với nôn mửa và chóng mặt. Nếu một trong hai triệu chứng nghiêm trọng, bạn cần đến ngay cơ sở chăm sóc y tế.
Khi các triệu chứng nhẹ và dần biến mất, bạn có thể thử một số giải pháp như sau:
Uống nhiều nước để duy trì lượng dịch trong cơ thể ổn định
Chọn nơi thoáng mát, yên tĩnh để nghỉ ngơi và ổn định cảm xúc
Tránh những nơi có ánh sáng chói, âm thanh lớn và bất cứ thứ gì có thể kích thích não bộ
Lưu ý vấn đề dinh dưỡng: hãy chọn những món dễ nuốt và dễ tiêu hóa như canh, súp, cháo, các thức uống như trà và nước trái cây
Sử dụng thuốc dạ dày không kê đơn để giảm nôn
Khi nào cần đến gặp bác sĩ?
Mọi người nên đi khám bác sĩ trong vòng 24 giờ nếu:
Buồn nôn và nôn đi kèm với sốt
Cứ ăn vào là nôn
Nôn mửa liên quan đến thai kỳ ngày càng trầm trọng hơn.
Chứng đau nửa đầu trở nên tồi tệ hơn hoặc kéo dài liên tục
Đối với các tình huống dưới đây, bạn sẽ cần đến phòng cấp cứu ngay lập tức:
Có các dấu hiệu của đột quỵ, chẳng hạn như mặt xệ xuống, mất thăng bằng, yếu cơ, rối loạn ý thức, đau đầu dữ dội, tê hoặc ngứa ran, mất khả năng ngôn ngữ (suy nghĩ và nói)
Có máu trong chất nôn, hoặc chất nôn trông giống như bã cà phê
Các triệu chứng xảy ra sau một chấn thương ở đầu, tai nạn xe hơi
Có các dấu hiệu của suy gan, như da vàng hoặc đau ở vùng bụng trên bên phải.
Đau bụng hoặc đau đầu dữ dội, không thể chịu đựng được.
Một người bị bệnh tiểu đường có các triệu chứng của nhiễm toan ceton.
Nguồn: Medical Newstoday
Tài liệu tham khảo từ các nghiên cứu trên thế giới:
https://www.medicalnewstoday.com/articles/322638
Gastroenteritis - Gastrointestinal Disorders
https://www.niddk.nih.gov/health-information/digestive-diseases/cyclic-vomiting-syndrome
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3299098/
http://www.diabetes.org/living-with-diabetes/complications/ketoacidosis-dka.html
https://www.merckmanuals.com/professional/gastrointestinal-disorders/symptoms-of-gi-disorders/nausea-and-vomiting
http://brainfoundation.org.au/disorders/stroke
https://link.springer.com/article/10.1007/s00415-016-8081-8